Καρκίνος του νεφρού (RCC)

Επιδημιολογία

Ο καρκίνος του νεφρού (RCC) είναι η τρίτη συχνότερη κακοήθης νόσος του ουροποιητικού. Το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται κυρίως σε άνδρες, με τυπική εμφάνιση κατά την έκτη και έβδομη δεκαετία της ζωής και αποτελεί την πιο θανατηφόρο ουρολογική κακοήθη νόσο.

 

Παράγοντες κινδύνου

Αρκετοί εν δυνάμει παράγοντες κινδύνου έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη του νεφροκυτταρικού καρκινώματος. Το κάπνισμα έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης RCC. Ο κίνδυνος μειώνεται μετά τη διακοπή του καπνίσματος. Η παχυσαρκία βρέθηκε να σχετίζεται με το RCC σε πολλές μελέτες. Η συσχέτιση αφορά μόνο τη σοβαρή παχυσαρκία και είναι πιο έντονη για τις γυναίκες. Η αρτηριακή υπέρταση έχει σχετισθεί με το RCC σε αρκετές μελέτες. Η αντιυπερτασική αγωγή, και ιδίως τα διουρητικά , θεωρήθηκαν υπεύθυνα για την ανάπτυξη καρκίνου του νεφρού. Η διατροφή είναι ένας από τους παράγοντες κλειδιά. Τηγανητά, σοταρισμένα και υπερβολικά ψημένα κρέατα έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης RCC, ενώ προστατευτική δράση έχουν η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Επιπρόσθετα, προστατευτική δράση έχουν και οι βιταμίνες C, E και τα καροτενοειδή. Δεν έχει αποδειχθεί συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ, καφέ και τσάι και του RCC. Επαγγελματική έκθεση σε σίδηρο, ατσάλι, πετρελαιοειδή, άσβεστο και κάδμιο έχει εμπλακεί στην ανάπτυξη καρκίνου του νεφρού. Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του νεφρού παρατηρήθηκε σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονταν σε αιμοκάθαρση και ιδιαίτερα σε αυτούς με επίκτητη κυστική νόσο των νεφρών. Επίσης, υπάρχουν αντικρουόμενα δεδομένα για τη συσχέτιση του RCC με τη λιθίαση των νεφρών, τις λοιμώξεις του ουροποιητικού και τους τραυματισμούς των νεφρών.

Η πρόληψη του RCC πρέπει να εστιάζεται στη διακοπή του καπνίσματος. Το υπερβολικό βάρος είναι ένας παράγοντας κινδύνου και η διατήρηση του ιδεατού Δείκτη Μάζας Σώματος είναι αναγκαία. Αναφορικά με τη δίαιτα υπάρχουν ασαφείς πληροφορίες για να δοθούν ειδικές διαιτητικές συστάσεις. 

Κλινική εικόνα

Η πλειοψηφία των νεφρικών όγκων παραμένει ασυμπτωματική μέχρι να αναπτυχθεί προχωρημένη νόσος. Τα σημεία και τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως καθυστερημένα και δεν είναι ειδικά. Η κλασσική τριάδα συμπτωμάτων (οσφυϊκός πόνος, αιματουρία και ψηλαφητή κοιλιακή μάζα) σήμερα εμφανίζεται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών.

Η αιματουρία είναι το πιο συχνό σύμπτωμα και εμφανίζεται στο 40-60% των ασθενών. Οσφυϊκός πόνος μπορεί να εμφανιστεί στο 40% των ασθενών. Ψηλαφητή μάζα εμφανίζεται στο ένα τρίτο των ασθενών.

Γενικά συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, απώλεια βάρους, ναυτία, πυρετός ή νυκτερινοί ιδρώτες υποδηλώνουν προχωρημένη νόσο. Παρανεοπλαματικά σύνδρομα εμφανίζονται στο 10-40% των ασθενών. 

Εργαστηριακές εξετάσεις

Δεν υπάρχουν ειδικά εργαστηριακά ευρήματα. Η αιματουρία εμφανίζεται στο 40-60% των περιπτώσεων με καρκίνο. Αυξημένη ταχύτητα καθίζησης (Τ.Κ.Ε.) παρατηρείται στο 55-75%. Επίσης, αναιμία εμφανίζει το ένα τρίτο των ασθενών.

Οι κυριότερες απεικονιστικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι:

    Υπερηχογράφημα: Έχει προσφέρει σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση του RCC.

    Αξονική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Αποτελεί εξέταση εκλογής για τη διάγνωση αλλά και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του νεφρού.

    Μαγνητική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Είναι ισοδύναμη με την αξονική τομογραφία στη διάγνωση του RCC, αλλά πλεονεκτεί στη σταδιοποίησή του. 

Θεραπεία

Θεραπεία εκλογής για τον εντοπισμένο καρκίνο του νεφρού θεωρείται η ριζική νεφρεκτομή, η οποία αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο εκρίζωσης της νόσου. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για την εφαρμογή συντηρητικότερων χειρουργικών επεμβάσεων (μερική νεφρεκτομή) στην αντιμετώπιση του εντοπισμένου νεφρικού καρκίνου.

     Ακτινοθεραπεία. Μολονότι δεν έχει κανένα θεραπευτικό ρόλο στα αρχικά στάδια του νεφρικού καρκίνου, είναι δυνατόν να εφαρμοστεί ως παρηγορητική θεραπεία σε ασθενείς με μεταστατική νόσο.

       Χημειοθεραπεία. Πολλές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν απέδειξαν ότι το αδενοκαρκίνωμα του νεφρού είναι ένα από τα ανθεκτικότερα νεοπλάσματα στα χημειοθεραπευτικά.

       Ανοσοθεραπεία. Στον καρκίνο του νεφρού έχουν χρησιμοποιηθεί η ιντερφερόνη-α (IFNα), η ιντερλευκίνη-2 (IL-2) με πολύ χαμηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας.

        Στοχευμένη θεραπεία. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται ουσίες, που στοχεύουν σε μοριακό επίπεδο σε διάφορα στάδια εξέλιξης του όγκου, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. 

Πρόγνωση

Ο σημαντικότερος προγνωστικός παράγοντας στον καρκίνο του νεφρού είναι το στάδιο της νόσου κατά τη στιγμή της διάγνωσης. Η επιβίωση των ασθενών είναι αντιστρόφως ανάλογη του παθολογοανατομικού σταδίου.